lek. wet. Jakub Boguszewski – okulista
Przychodnia dla zwierząt Vetika
Trzecia powieka to błonka chroniąca oko
Często podczas wizyty pacjenta w gabinecie mówię: „a teraz zbadamy sobie trzecią powiekę”. Opiekunowie robią wtedy wielkie oczy i pytają, co to takiego ta trzecia powieka? Przecież są tylko dwie? Trzecia powieka to taka, mówiąc potocznie, błonka. Jest to struktura gruczołowa o znaczeniu ochronnym dla oka, znajdująca się w przyśrodkowo-dolnej części worka spojówkowego. Kiedy gałka oczna się cofa, powieka ta obmywa całe oko. Nie łatwo jest dostrzec jak pies rusza powiekami. Trzecia powieka pełni trzy funkcje. Pierwsza, podstawowa, to funkcja ochronna. Chroni rogówkę przed urazami, kiedy zbliża się jakiś szybko lecący przedmiot, np. gałąź.
Trzecia powieka chroni oko. W psów i kotów wysuwa się sama, ptaki natomiast potrafią poruszać nią świadomie.
Wiśniowe oko
Druga – to funkcja gruczołu łzowego. Trzecia powieka ma w swojej budowie gruczoł, który wytwarza znaczną część wodnistej frakcji filmu łzowego. Różne badania, różnie podają, ale generalnie jest to od 30 do 60% tej frakcji, więc dosyć dużo. Usunięcie takiego gruczołu jest poważnym błędem, prowadzi często do suchego zapalenia spojówek i rogówki. Dlatego trzeba walczyć o ten gruczoł, np. wtedy, gdy trzecia powieka wypada, nazywa się to “cherry eye” – wiśniowe oko. Absolutnie nie wolno jej usuwać, jest to bowiem bardzo przydatna struktura w oku. Trzecia funkcja natomiast, wynikająca niejako z poprzedniej, dotyczy rozprowadzania łez w oku. Czyli nie dość, że powieka ta produkuje łzy, to jeszcze je rozprowadza.
Trzecia powieka u ptaków
U psów trzecia powieka nie ma mięśni. Jej ruch jest bierny, porusza się bez woli i świadomości zwierzęcia. Kiedy gałka oczna delikatnie się cofa, to powieka sama się wysuwa. Pies nie ma nad tym żadnej świadomej kontroli. U kota trzecia powieka ma niewielką ilość mięśni gładkich, które troszeczkę ułatwiają jej cofanie się, ale również odbywa się to bez świadomości zwierzaka. Natomiast ptaki, w przeciwieństwie do psów i kotów, kontrolują ruch trzeciej powieki. Potrafią nią poruszać świadomie. Dodatkowo, u ptaków jest ona przezroczysta. Świadczy to o doskonałym przystosowaniu się do warunków, w jakich żyją ptaki. Ptaki polujące na przykład, nie mają czasu na mruganie powieką i zasłanianie nią oka, więc świadomie je sobie “obmywają” przezroczystą trzecią powieką, jednocześnie cały czas obserwując swój cel.
Kiedy należy usunąć trzecią powiekę?
Trzeciej powieki nie powinno się usuwać, ale zdarzają się bardzo ciężkie urazy, które tego wymagają. Choć zazwyczaj walczy się o nią do samego końca i często udaje się ją uratować. Jednak przy złośliwych nowotworach, potwierdzonych biopsją, nikt się nie zastanawia, tylko tę trzecią powiekę po prostu usuwa. Zdarza się też zapalenie trzeciej powieki, tzn. zapalenie spojówki trzeciej powieki, przygałkowej lub przypowiekowej, a także grudkowe zapalenie trzeciej powieki, czyli również spojówki przygałkowej. Dochodzi wówczas do rozplemu grudek chłonnych i do zapalenia.
Trzecia powieka to bardzo przydatna struktura w oku. Pełni trzy funkcje, z których najważniejszą jest ochrona oka. U psów i kotów jej ruch odbywa się bez świadomości zwierzęcia, ptaki natomiast potrafią poruszać nią świadomie. Usunięcie trzeciej powieki może prowadzić do różnych powikłań.
