dr nauk weterynaryjnych Olga Aniołek – specjalista weterynaryjnej diagnostyki laboratoryjnej
Przychodnia weterynaryjna przy Bażantarni
Zaburzenia tarczycy – jak je rozpoznać?
Diagnostyka zaburzeń czynności tarczycy opiera się na badaniu klinicznym i badaniach laboratoryjnych krwi.
Badania diagnozujące zaburzenia tarczycy są wielopłaszczyznowe, ponieważ celujemy w diagnostykę danej jednostki chorobowej, ale musimy jednocześnie przeprowadzić także diagnostykę różnicową innych chorób, nie tylko endokrynologicznych. Zaczynamy od profilu tarczycowego, który u psów składa się z tyroksyny, tetrajodotyroniny – głównego hormonu produkowanego przez tarczycę, oraz frakcji aktywnej biologicznie FT4, która odpowiada za działania komórkowe.
Hormony TSH i T4
W tarczycy produkowana jest również trijodotyronina, w 1/5 ilości odpowiadającej ilości T4. Ma ona znacznie większe działanie biologiczne, ale w diagnostyce zaburzeń czynności tarczycy u psów nie ma zastosowania. Podobnie jest w przypadku hormonu tyreotropowego TSH, bezpośrednio stymulującego tarczycę, który wydzielany jest w części gruczołowej przysadki. Jest on szalenie ważnym parametrem w diagnostyce zaburzeń czynności tarczycy u ludzi, u psów natomiast nie ma zastosowania, ponieważ przy nadczynności lub niedoczynności gruczołu tarczycowego hormon ten nie ulega zmianom. Zostało to potwierdzone naukowo.
Zaburzenia tarczycy wpływają na funkcjonowanie całego organizmu. Dlatego istotna jest trafna diagnoza i, jeśli to konieczne, wdrożenie leczenia. W diagnostyce zaburzeń tarczycy bardzo ważne jest badanie morfologiczne krwi.
Produkcja czerwonych krwinek
Istotne jest także zrobienie zwierzakowi badań o profilu biochemicznym, szczególnie pod kątem gospodarki lipidowej. Oznaczamy przede wszystkim poziom trójglicerydów i cholesterol. Bardzo często przy zaburzeniach czynności tarczycy właśnie te parametry ulegają podwyższeniu. Szalenie ważne jest również badanie morfologiczne krwi, ponieważ tyroksyna w bardzo istotny sposób wpływa na krwiotworzenie w szpiku kostnym, zwłaszcza na produkcję erytrocytów (czerwonych krwinek). Przy zaawansowanej niedoczynności tarczycy notowane są przypadki niedokrwistości normocytarnej i normobarwliwej.
Kiedy zacząć leczenie?
Do leczenia powinniśmy przystąpić wtedy, kiedy mamy pewność, że jest to klasyczna, utrwalona niedoczynność tarczycy. Wiele jednostek chorobowych i różnych substancji czy leków, wpływa na zaburzenie osi podwzgórze-przysadka-tarczyca i wywołuje okresowe obniżenia poziomu hormonów tarczycy. Jest to najtrudniejszy element diagnostyczny zaburzeń czynności tarczycy u psów. Dla przykładu: zastosowanie jodyny na niewielkiej powierzchni ciała w okresie około operacyjnym może zaburzyć produkcję hormonów tarczycy nawet na okres 2-3 tygodni. Podobnie inne zaburzenia endokrynologiczne mogą obniżać syntezę hormonów tarczycy, na przykład nadczynność kory nadnercza, nazywana chorobą Cushinga, przy której wysoki poziom kortyzolu w organizmie hamuje wytwarzanie tyroksyny. W tym wypadku leczenie choroby podstawowej powoduje, że poziom hormonów tarczycy wraca do normy.
Badanie USG jest bardzo pomocne w diagnozowaniu zaburzeń tarczycy. Dzięki niemu można ocenić zmiany chorobowe oraz wielkość i umiejscowienie gruczołu.
Diagnostyka obrazowa
Kiedy postawiona diagnoza potwierdzi, że mamy do czynienia z utrwaloną niedoczynnością tarczycy, to należy wdrożyć leczenie, polegające na suplementacji lewotyroksyną. Dawka leku jest ustalana indywidualnie, ale na początku wynosi 10 mikrogramów na kilogramy masy ciała, podawana dwa razy dziennie. Oczywiście po kilku dniach, najczęściej 3-4, rozpoczynamy ocenę skuteczności działania leków. W tym celu pobiera się krew i monitoruje stężenia hormonów, najlepiej w szczycie działania leku, czyli po 3-4 godzinach od podania tabletki.
Dalsze czynności diagnostyczne tarczycy obejmują również badanie obrazowe: ultrasonografię, tomografię komputerową oraz rezonans magnetyczny. Są to badania, które pozwalają ocenić wielkość tarczycy, jej umiejscowienie i ewentualnie zmiany, czy to zanikowe, czy przerostowe. Posiłkujemy się również biopsją aspiracyjną cienkoigłową w celu różnicowania zmian zapalnych limfocytarno-plazmatycznego zapalenia gruczołu tarczycowego, zmian nowotworowych i zmian zanikowych.
Powszechne w Europie Zachodniej są także badania izotopowe, które polegają głównie na scyntygrafii wychwytu jodu przez tarczycę w warunkach prawidłowych, po podaniu hormonu tarczycy i po podaniu nadchloranu potasu. Tak wygląda całościowa diagnostyka tego gruczołu.
Diagnostyka zaburzeń tarczycy jest złożona. O tym, jakie badania należy wykonać, żeby sprawdzić, czy gruczoł ten dobrze funkcjonuje, mówi lekarz weterynarii Olga Aniołek – specjalista weterynaryjnej diagnostyki laboratoryjnej.
